مقدمه
کهن سرزمین ایران با موقعیت جغرافیایی که دارد یکی از متنوع ترین سرزمینهای جهان از نظر کلیه شرایط محیطی می باشد، تنوع جغرافیایی این سرزمین دیرپا باعث گردیده است که این مرز و بوم تحت تاثیر شرایط مثبت و منفی این تفاوت ها قرار داشته باشد که تاثیر این تفاوتهای محیطی در برنامه ریزی ها دیده می شود از طرف دیگر تفاوت شرایط محیطی که بر ایران حاکم است باعث گردیده است بحران های متنوع محیطی نیز بصورت متفاوت در مناطق مختلف کشور بصورت همزمان تاثیر بگذارد مثل یخبندان- خشکسالی- سیل- زمین لرزه- حرکات دامنه ای و ...[1]
پدیده های گوناگون هر یک از بخشهای جغرافیایی طبیعی، علاوه بر اینکه بین موضوعات خود دارای ارتباط هستند با سایر پدیده های علوم طبیعی نیز پیوند تنگاتنگ دارند و تاثیرات متقابل آنها بر یکدیگر ویژگی یک محیط را موجب می گردد.
بعنوان مثال تغییرات آب و هوایی که خود ناشی از تغییرات سایر عوامل است شرایط محیط طبیعی را به هم زده و ویژگی جدیدی را به بار می آورد.[2]
اهمیت موضوعات جغرافیای طبیعی به دلیل تاثیرات آنها بر محیط زیست یا برخوراری از تاثیرات آن است.[3] که این روابط در داخل یک سیستم خاص با مجموعه های دیگری نیز پیوند دارد که تنها با نگرش یا روش سیستمی قابل شناخت است.
عوامل محیطی بعنوان یک سیستم در نظر گرفته شده اند مثلا عامل ناهمواری براساس دیدگاه سیستمی می باید در ارتباط با استقرار سکونتگاههای روستایی- تیپ روستاها- فعالیتهای کشاورزی روستائیان و مسائلی از این قبیل در ارتباط گذاشته بشود.
[1] - اصغری مقدم، محمدرضا، درآمد بر جایگاه مطالعات عوامل طبیعی در برنامه ریزی روستایی، انتشارات سرا، سال 1384
[2] - رجایی، عبدالمجمید، کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه شهری و روستایی، انتشارات سمت تهران 1382
[3] - امید پناه، پرویز، اکولوژی علم محیط زیست، انتشارات جهاد دانشگاهی- دانشگاه صنعتی اصفهان- سال 1364
روستا
روستا واحد کوچک جغرافیایی است که از ترکیب فضایی انسان و طبیعت بویژه زمین و ویژگیهای محیطی حاصل می شود.
در روستا ارتباط انسان با محیط طبیعی به صورت خاصی جلوه گر می شود از آنجائیکه نوع اشتغال و تامین مایحتاج بر اساس اقتصاد کشاورزی و دامپروری است. طبیعتا روستائیان را تا حد زیادی به زمین، خاک، آب و غیره وابسته می کند بطورکه بقای اجتماعات روستایی به کیفیت و کمیت این عناصر طبیعی مربوط می شود.[1]
شکل گیری روستاها به امکانات تولیدی موجود در بعضی از مکانها و فضاها وابسته بوده است قدرت تولیدی این مکانها که در گذشته های دور عمدتا وابسته به تولیدات کشاورزی (زراعت و باغیاری- دامداری- صید و شکار و ماهیگیری) بوده است سبب تجمع انسانها در مکان و عامل تشکیل روستاها گردیده است.[2]
[1] - رجایی، عبدالمجید، کاربرد جغرافیای طبیعی در برنامه ریزی شهری و روستایی، انتشارات سمت، تهران 1382
[2] - مطیعی لنگرودی، سید حسن- برنامه ریزی روستایی با تکید بر ایران، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد- سال 1382